Szkodniki leszczyny od A do Z

Szkodniki leszczyny od A do Z

Leszczyny są krzewami, które mogą być atakowane przez liczną grupę szkodników uszkadzających liście, pędy oraz owoce leszczyny czyli orzechy laskowe. Najczęściej występującymi szkodnikami na plantacjach towarowych leszczyny są:

 - Słonkowiec orzechowiec Curculio nucum

- Susuówka leszczynowa Haltico brevicollis

- Wielkopąkowiec leszczynowy Phytoptus avellanae

- Przędziorek leszczynowiec Eotetranychus coryli

- Misecznik śliwowiec Parthenolecanium corni

- Mszyce: Zdobniczka leszczynowa (Myzocallis coryli) oraz Zdobniczka podliścieniowa (Chromaphis juglandicola)

 Słonkowiec orzechowiec

Spośród wszystkich owadów, które żerują na leszczynie to właśnie słonkowiec orzechowiec jest uznawany za najbardziej szkodliwego. Znany jest w całej Europie, w Polsce na plantacjach leszczyny występuje powszechnie. Chrząszcz ten powoduje tzw. „robaczywienie orzechów”, które dorastają do normalnej wielkości, ale ich wnętrze jest wyjadane przez larwy słonkowca i wypełnione odchodami. Na plantacji przeważnie uszkadzane jest 20-30% owoców, a na niektórych nawet 80%. Porażone owoce przebarwiają się wcześniej niż zdrowe, a po wyjściu larwy na ich powierzchni widoczne są okrągłe otwory. Zimują larwy w glebie. Dorosłe chrząszcze żerują od wiosny do lata w pąkach i na liściach leszczyny. Samice składają jaja do młodych, miękkich owoców. Wylęgające się z nich larwy rozwijają się wewnątrz orzechów, żywiąc się ich zawartością. Dojrzałe larwy pod koniec sierpnia i września kończą żerowanie, wygryzając otwór wyjściowy, spadają na ziemię, wwiercają się do gleby przędzą kokony, w których zimują, a wiosną przepoczwarczają się. Uszkodzone orzechy nie nadają się do spożycia. Zabiegi chemiczne należy rozpocząć w okresie żerowania chrząszczy na liściach zanim jeszcze złożą jaja. Na plantacjach gdzie liczebność szkodnika jest bardzo duża należy przeprowadzić 2 -3 zabiegi. Obecnie jedynym preparatem zarejestrowanym do zwalczania tego chrząszcza jest Calypso 480 SC w dawce 0,2 l/ha. Oprócz zwalczania dorosłych osobników należy również prowadzić zwalczanie larw, znajdujących się w glebie. Warto w tym przypadku połączyć ochronę chemiczną z dostępnym metodami mechanicznymi i agrotechnicznymi. Bardzo ważne jest też monitorowanie i przeprowadzanie lustracji na obecność szkodnika.

 Wielkopąkowiec leszczynowy

Wielkopąkowiec leszczynowy Phytoptus avellanae jest to szpeciel, który żeruje na leszczynie doprowadzając do powiększania i usychania pąków liściowych. Nimfy i dorosłe szpeciele wysysają sok z pąków liściowych i kwiatowych. Objawy żerowania obserwowane są w postaci nabrzmiewania i deformacji pąków można obserwować wiosną (są wyraźnie widoczne). Nabrzmiałe pąki nie rozwijają się, a po pewnym czasie zasychają. Po wieloletnim porażeniu krzewów przez tego szkodnika roślina staje się ogołocona z pędów i powoli przestaje plonować. Podczas zimy w porażonych pąkach znajdują się wszystkie formy rozwojowe szpeciela. W kwietniu szpeciele wychodzą z porażonych pąków i żerują na dolnej stronie liści, a następnie porażają kolejne pąki. Zwalczanie tego szpeciela na leszczynie, podobnie jak i na pozostałych drzewach i krzewach owocowych jest dosyć trudne. W celu ograniczenia tego szkodnika należy wiosną usuwać zaatakowane jesienią pąki. Poprzez takie działanie nie dopuszcza się aby szpeciele opuściły pąki i zaatakowały ponownie zdrowe organy. Obecnie w Polsce nie ma żadnych zarejestrowanych preparatów do zwalczania tego szkodnika.

 Przędziorek leszczynowiec

Eotetranychus coryli to kolejny szkodnik leszczyny, tworzy dość liczne kolnie na dolnej stronie liści pod oprzędem. Dodatkowo poprzez żerowanie przędziorków na liściach rośliny dochodzi do żółknięcia i brązowienia liści, ponieważ przędziorki żywią się sokami z miękiszu komórek blaszki liściowej. W Polsce szkodnik ten jeżeli występuje na plantacji zwykle zasiedla pojedyncze liście lub też całe pędy. Zimują samice pod korą pędów, wiosną przechodzą na liście, gdzie żerują i składają jaja. W cyklu rozwojowym przędziorka występuje kilka pokoleń. W celu zwalczania przędziorków bardzo dobre efekty wykazują preparaty olejowe, które działają powierzchniowo mechanicznie i fizycznie. Zastosowanie preparatów olejowych stanowi obecnie podstawę w zwalczaniu tego uciążliwego szkodnika. Aktualnie oprócz preparatów olejowych do zwalczania tego szkodnika można też używać preparatów na bazie polimerów silikonowych. Wykaz możliwych do zastosowania preparatów zwalczających tego szkodnika znajduje się w Programie Ochrony Roślin Sadowniczych na rok 2016.

 Misecznik śliwowiec Parthenolecanium corni

Szkodnik ten coraz częściej pojawia się na plantacjach leszczyny, powodując znaczne szkody. Żeruje na pędach leszczyny, doprowadzając do zasychania liści oraz zahamowania wzrostu pędów. Liście mogą być także pokryte spadzią wydzielaną przez larwy Parthenolecanium corni . Żerowanie doprowadza do spadku wydajności plonowania krzewów i osłabienia ich ogólnej kondycji. Najlepszym terminem zwalczania szkodnika jest okres, gdy na krzewach nie ma jeszcze liści. W dzień kiedy temperatura powietrza wynosi 12-15 0C, należy przeprowadzić oprysk środkiem zawierającym olej parafinowy.

 Mszyce

Leszczyna podobnie jak też inne gatunki drzew i krzewów owocowych może być atakowana przez mszyce. Na plantacjach leszczyny są odnotowywane dwa podstawowe gatunki: zdobniczka leszczynowa (Myzocallis coryli) oraz zdobniczka podliścieniowa (Chromaphis juglandicola). Mszyce wysysają sok z rośliny powodując deformacje liści, a przy bardzo silnym porażeniu może dojść do zahamowania wzrostu krzewów. W wyniku czego następuje przedwczesne opadanie liści i pogarsza się znacznie jakość owoców. Dodatkowo liście i owoce zostają pokryte rosą miodową wydzielaną przez mszycę, na której rozwijają się czarne grzyby sadzakowe. Do zwalczania mszyc na plantacji leszczyny obecnie możliwe jest zastosowanie preparatu Mospilan 20 SP w dawce 0,2 kg/ha. Oprócz tego preparat ten może być wykorzystywany do zwalczania innych szkodników na plantacji leszczyny jak np. zwójki siatkóweczki, różóweczki oraz innych gatunków zwójek i gąsienic. W przypadku zwalczania mszyc bardzo ważne jest zastosowanie wraz z preparatem chemicznym adiuwantu. W celu zapewnienia szybkiego zwilżenia, penetracji i pokrycia roślin. Jedną z propozycji może być adiuwant Flipper jest to preparat niejonowy, silikonowy polecany do łącznego stosowania z insektycydami, akarycydami, fungicydami i herbicydami. Preparat Flipper poprawia pokrycie cieczą roboczą, zwiększa pobieranie substancji aktywnej przez roślinę oraz zwiększa odporność na zmywanie przez deszcz. Preparat ten zmniejsza także napięcie powierzchniowe cieczy roboczej poprawiając skuteczność zabiegu. Dzięki zdolnościom rozprzestrzeniania się umożliwia dotarcie cieczy użytkowej w miejsca nie opryskane bezpośrednio np. spodnie strony liści, wewnętrzne strony zwiniętych liści czy też miejsca oprzędzone. Zalecana dawka w uprawach sadowniczych wynosi 150-200 ml/ha.

Ochrona wobec szkodników na plantacji leszczyny

Ochrona chemiczna na plantacji leszczyny wobec szkodników jest aktualnie bardzo wąska pod względem dostępnych i zarejestrowanych środków chemicznych. Dlatego też należy wykorzystywać wszystkie dostępne metody ochrony w tym również metody niechemiczne. W programie ochrony wobec szkodników należy stosować m.in.:

- prawidłowo prowadzoną agrotechnikę – zabiegi agrotechniczne np. zabiegi w międzyrzędach niszczące larwy i poczwarki

- zrównoważony program nawożenia plantacji roślin – wpływa na zdrowotność roślin i potencjał obronny, a także zdolności regeneracyjne

- dbanie o populację naturalnych drapieżców szkodników

- zakładanie plantacji z wolnego od szkodnika materiału szkółkarskiego, odpowiednia lokalizacja nowych nasadzeń (z dala od starszych, porażonych)

- wycinanie pędów i krzewów zasiedlonych przez szkodnika, jak również całych plantacji np. w przypadku wielkopąkowca

 Należy pamiętać o naturalnych wrogach, którymi są drapieżne roztocza z rodziny dobroczynkowatych redukujących m.in. liczebność przędziorka.

W licznych badaniach naukowych dowiedziono skuteczne działanie preparatów siarkowych np. Microthiol 80 WG wobec szkodników takich jak szpeciele, przędziorki można go stosować jako nawóz wspomagający ochronę chemiczną (przynajmniej 2 zabiegi). Podobne działanie zostało zaobserwowane po zastosowaniu niektórych adiuwantów m.in. na bazie oleju parafinowego Katanol 96 EC zalecane stężenie wynosi 2% (2 l środka w 100 l wody) lub preparatu Contigol 95 EC. Szczególnie zabiegi tymi preparatami polecane są w przypadku zwalczania przędziorków i szpecieli w uprawie drzew i krzewów owocowych. Zabieg wykonuje się po pęknięciu pąków do momentu kiedy pojawia się zielona tkanka. Zabiegu nie można opóźnić, bo ta mieszanina może uszkodzić zieloną tkankę.

Niniejsze opracowanie przygotowała

  mgr inż. Karolina Felczak

Placówka Badawcza Fertico

Agrosimex